ျၿမန္မာအကၡရာမ်ားႏွင္႕ ဂဏန္းမ်ား

တီထြင္မႉ
ျၿမန္မာအကၡရာမ်ားႏွင္႕ ဂဏန္းမ်ားပါသည္႕ ျမန္မာ႕ပထမဆံုးနာရီမွာ ျမန္မာ႕ပထမဆံုးခရစ္ယာန္ ဂိုဏ္းခဳပ္ဆရာေတာ္ျဖစ္ ခဲ႕သူ ဆရာေတာ္ ပီယို-ဂါလီဇီယာမွ မြန္ဘုရင္သမိန္ေထာထံ (၁၇၄၃) ခုႏွစ္က ဆက္သခဲ႕ေသာ တိုင္ကပ္နာရီႀကီးျဖစ္ပါ တယ္။ယင္းနာရီႀကီးအား ေရာမျမိဳ႕မွာ ျပဳလုပ္ခဲ႕ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေရျမဳပ္ဗံုးကုိ ပထမဆံုးတီထြင္ခဲ႕သူမွာ ကေနာက္မင္းသားၾကီးျဖစ္ၿပီး ေအာင္ပင္လယ္ကန္တြင္ သကၠရာဇ္ (၁၂၄၀) ျပည္႕ႏွစ္က ေအာင္ျမင္စြာစမ္းသပ္ႏိုင္ခဲ႕ပါတယ္။
ျမန္မာအကၡရာျဖင္႕ ေၾကးနန္းရိုက္နည္းကုိ ေယာမင္းႀကီး ဦးဖိုးလႈိင္က တီထြင္ခဲ႕တာပါ။
ျမန္မာဘာသာျဖင္႕ပထမဆံုးပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ႕ေသာစာအုပ္မွာ (Alphabetum Barmanum) ျမန္မာသင္ပုန္းႀကီး ျဖစ္ၿပီး၊ (၁၇၇၆) ခုွစ္တြင္ အီတလီႏိုင္ငံ၊ ေရာမၿမိဳ႕ရွိ ဘရင္ဂ်ီသာသနာျပဳ ပံုႏွိပ္တိုက္တြင္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ႕ပါတယ္။ ပုပ္ရဟန္းမင္း ႀကီး (Pole Pius 6) ကုိအမူးျပဳထုတ္ေ၀ခဲ႔ျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ စာမ်က္ႏွာ(၁၁၅) မ်က္ႏွာ ပါ၀င္ပါတယ္။
ျမန္မာ႕ပထမဆံုးခဲစာလံုးမ်ားကုိ ဘိုးေတာ္ဘုရားမင္း လက္ထက္ (၁၇၄၀) ျပည္႕ႏွစ္တြင္ သံလ်င္ၿမိဳ႕သို႕ ေရာက္ရွိလာေသာ ဘုရင္ဂ်ီဘုန္းေတာ္ႀကီး မက္ေကာ-ကာပါးနီး က အီတလီႏိုင္ငံ၊ ေရာမၿမိဳ႕သို႕ ျပန္အေရာက္တြင္ တီထြင္ျပဳလုပ္ခဲ႕ျခင္းျဖစ္ပါတယ္
ျမန္မာ႕ပထမဆံုးဒဂၤါးျပားမ်ားကုိ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္၊ (၁၈၆၅) ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလ(၁၁) ရက္ေန႕တြင္ သြန္းလုပ္ထုတ္ေ၀ခဲ႕ ပါတယ္။
ျမန္မာလူမ်ိဳးထဲမွ ေလာ႕ဂရစ္သမ္ (Logarithm) ေခၚ ဂဏန္းတြက္ပံုကုိ ပထမဆံုးတက္ေျမာက္အသံုးျပဳခဲ႕သူမွာ ဘိုးေတာ္ဘုရား ၏ သားေတာ္ မကၡရာမင္းသားျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာ႕ပထမဆံုးအဂၤလိပ္-ျမန္မာအဘိဓာန္ကုိ ဘိုးေတာ္ဘုရား(ဗဒံုမင္း) ၏သားေတာ္ မကၡရာမင္းသားက ျပဳစုၿပီး (၁၈၄၁) ခုႏွစ္တြင္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၊ ကာလကတၱား (Calcutta) ၿမိဳ႕၌ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ႕ပါတယ္။
ျမန္မာလူမ်ိဳးထဲမွ အဂၤလိပ္စြယ္စံုက်မ္းကုိ ျမန္မာဘာသာသို႕ ပထမဆံုးဘာသာျန္ဆိုခဲ႕သူမွာ ဘိုးေတာ္ဘုရား၏သားေတာ္ မကၡရာမင္းသားျဖစ္ၿပီး (ရီးစ္-စြယ္စံုက်မ္း) (Ree's Encyclopedia) ကုိ ျမန္မာဘာသာသို႕ ျပန္ဆိုခဲ႕ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ံသို႕ ပထမဆံုးေရာက္ရွိလာေသာကင္မရာမွာ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ (၁၇၉၇)ခုႏွစ္၊ မတ္လ (၂၁) ရက္ေန႕က အေရွ႕အႏိၵယမွ (Captain Hiram Cox) ယူေဆာင္လာေသာ (Camear obscura) ေခၚ ေသတၱာကင္မရာျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာ႕ပထမဆံုး ျမန္မာ-အဂ္လိပ္အဘိဓာန္ကုိ (ေဒါက္တာအဒိုနီရမ္-ဂ်ပ္ဆင္) (Dr Adoniram Judson) ေခၚ ဆရာယုဒ သန္ (Saya Judson) က (၁၈၄၈) ခုႏွစ္တြင္ျပဳစုခဲ႕ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ပထမဆံုးမီးသတ္စက္မွာ အိႏိၵယႏိုင္ငံရွိ အဂၤလိပ္အစိုးရက ျမန္မာႏိုင္ငံမွ အိမ္ေရွ႕မင္းသားတစ္ပါးအား လက္ေဆာင္ဆက္သခဲ႕ေသာ မီးသတ္စက္ျဖစ္ၿပီး (၁၈၁၀) ျပည္႕ႏွစ္တြင္စတင္အသံုးျပဳခဲ႕ပါတယ္။